Plan Dobroszyc z około 1750 r. Pokazano rozmieszczenie zamku względem miasta.
Rysunek F.B. Wernera, stanowiący własność BUW
Marek Nienałtowski
Zamek książęcy w Dobroszycach
Dwór szlachecki zaczął budować w Dobroszycach Andreas Heugel 6 kwietnia 1598 r. (tu i dalej w znaczącym stopniu korzystano z opracowania [2]). Był on wówczas wpływowym radcą Karola II Podiebrada. Dwór, którego budowę zakończono 16.10. 1601 r., był wykonany na rzucie prostokąta, zbliżonego do kwadratu, obwałowany, z fosą zasilaną zapewne z rzeki Dobra. Wówczas był to jeden z dwóch dworów murowanych w księstwie oleśnickim.
Plan Dobroszyc z około 1750 r. Pokazano rozmieszczenie zamku względem miasta.
Rysunek F.B. Wernera, stanowiący własność BUW
Kościół i zamek z około 1750 r. wg F.B. Wernera. Własność BUW
Wtedy już zniknęły wały i fosa, rzeka Dobra została wyprostowana i tworzyła granicę ogrodu zamkowego.
Być może, że już zlikwidowano mostek, który prowadził do zamku od strony południowej, poprzez ogrody
Widok na zamek z innego rysunku F.B. Wernera [2] Pokazano taras i obszerne wejście na
niego od strony tylnej z poziomu parteru.
Po wybudowaniu dwór posiadał skrzydło północne z dwoma sześciobocznymi wieżyczkami alkierzowymi (mającymi również znaczenie obronne - strzelnice) oraz skrzydło wschodnie z wieżą. Podwórzec był otoczony murami obwodowymi (kurtynowymi) łączącymi się z oboma skrzydłami. Z czasem dwór był rozbudowany. Niżej pokazano schematycznie (poglądowo) dwie fazy rozbudowy za czasów Heugela (ów?) w oparciu o [2].
Faza początkowa z okresu 1598-1601. Rzut I piętra.
Faza II 1601-1609 (śmierć Anderasa Heugela) lub 1601-1618.
Pozostał jeszcze niewielki podwórzec. Rzut I piętra
Faza III 1675-1677 - w okresie księcia Juliusza Zygmunta [2]
Juliusz Zygmunt w 1675 r. zamieszkał w Dobroszycach i rozpoczął rozbudowę i modernizację dworu na swoją rezydencję. W nim 5 września przyjął hołd przedstawicieli stanów trzebnicko-dobroszyckich. Wówczas zamek był nakryty trzema równoległymi dachami dwuspadowymi, ze szczytami wieńczącymi elewację południową i północną. W narożu południowo-wschodnim znajdowała się wieża z ośmioboczną partią górną i wysokim ostrosłupowym hełmem. Od strony południowej (ogrodu) dostawiono taras. Przy narożach południowo-zachodnim i północno-wschodnim pokazano wieżyczki alkierzowe nakryte prostym dachem [2].
Tak wyglądał zamek w XVII w. wg rysunku Adama Traczyka. Może książę Juliusz Zygmunt
wzorował się na skrzydle zachodnim zamku oleśnickiego, który także był nakryty równoległymi dachami dwuspadowymi
Juliusz Zygmunt cieszył się zamkiem zaledwie 9 lat, zmarł w wieku 31 lat w 1684 r. Rządy w zamku przejęła w imieniu syna wdowa Anna Zofia. Chyba bardziej dbała o rozbudowę kościoła niż zamku. Chcąc być bliżej niego wybudowała kryty ganek łączący zamek z kościołem. Chyba ganek już nie istniał ok. 1750 r. skoro Werner nie pokazał go na swoim rysunku.
Zamek był utrzymywany i remontowany do ok. 1704, a może nawet do 1726 r., czyli do końca życia księżnej Anny Zofii. Potem zamek stał się miejscem przebywania urzędników lub/i dzierżawców folwarków książat wirtemberskich, a po 1795 r. urzędników (dzierżawców) książąt bunszwickich. Już w 1837 r. był w złym stanie i może dlatego w 1853 wykonano remont i przebudowę zamku - usunięto szczyty w fasadzie frontowej i ogrodowej (czyli zmieniła się konstrukcja dachu na wielospadowy płaski [1]), rozebrano taras i zapewne zamurowano wejście od strony południowej. Po 1884 r. zamek i folwarki należały do króla Saksonii i w 1905 r. znany był dzierżawca Fritz Retter. W 1932 r. po śmierci króla Saksonii folwark i zamek dobroszycki został wystawiony na sprzedaż. Pierwszeństwo zakupu miał dotychczasowy dzierżawca i dlatego stały się one własnością tej rodziny.
Fotografia z ok. 1921-1933. Wjazd do zamku. Wieżyczka z tyłu jest słabo widoczna. Fot. E. Koch.
Kopia z wystawy pokazywanej w 2015 r. w zamku
Zamek obecnie od strony frontowej [2]
Zamek od strony tylnej [2]. na rysunku widać sgraffita wyłaniające się spod odpadającego tynku,
a na poziomie piwnic zarys tarasu i
fundamentu filarowo-łękowego
Ze względu na krótki okres istnienia księstwa oleśnickiego na Dobroszycach - historia zamku jest bardzo uboga w literaturę. W cennym opracowaniu [2] zebrano wszystko, co napisano o nim w Polsce i w Niemczech. Obecni właściele, organizując co roku wystawy, przyczyniają się do zwiększenia zainteresowania zamkiem, promują go i zachęcają do pisania o nim. Dla mnie jest to kolejna możliwość rozszerzenie historii księstwa wirtembersko-oleśnickiego.
Literatura
Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI