Marek Nienałtowski
Recenzja folderu promocyjnego Zamek w Oleśœnicy
21.06.2023 r.

 

Od 20 lat zajmuję się historią Oleśnicy i księstwa oleśnickiego, w tym historią zamku. W 2006 r. napisałem wraz ze Zbigniewem Podurgielem (był autorem fotografii i koncepcji graficznej) małą trzydziestodwustronicową broszurkę-przewodnik "Zamek książęcy w Oleśnicy". Prof. dr hab. Mirosław Przyłęcki napisał pozytywną opinię o zawartości i koncepcji, co było podstawą rozpoczęcia druku. Sprzedawano ją w zamku po 10 zł. W roku 2017 napisałem monografię Zamek książęcy w Oleśnicy. Od czasów piastowskich po współczesność, liczącą 309 stron i ok. 300 ilustracji. Recenzentem był prof. UWr. dr hab.Wojciech Mrozowicz. Dlatego mam podstawy do napisania recenzji folderu "Zamek w Oleśnicy" autorstwa Marka Gaworskiego (wyżej pokazana okładka).

lp.
Napisano w folderze "Zamek w Oleśnicy"
Uwagi do tekstu użytego w folderze "Zamek w Oleśnicy"
1.
 Pierwsze informacje o Oleśnicy pochodzą z 1230 roku i zostały zawarte w dokumencie księcia Henryka Brodatego. Co ciekawe, już wcześniej była ona wymieniana w dokumentach (1189, 1214), jednak - jak czas pokazał - wzmianki nie odnosiły się do tej osady i zostały uznane za falsyfikat.  Pierwsza wzmianka z 1189 r. nie dotyczyła Oleśnicy, ale nie była uznana za falsyfikat.
2.
 W latach 1312-13 Oleśnica była własnością Bolesława, po śmierci którego w 1323 r. przeszła na jego brata, Konrada.  Powinno być "Od lat 1312-1313 Oleśnica była własnością Bolesława"
3.
 Murowany zamek został zbudowany po 1323 r. ... w południowo - zachodnim czworoboczna wieża z małym prostokątnym budynkiem.  Należało pokazać rysunek murowanego zamku. Chyba chodziło o wieżę w południowo-wschodnim narożniku, bo w zachodnim nie mogła stać wówczas wieża z małym budynkiem. Jest to pokazane na rys. 8 w mojej książce o zamku oleśnickim.
4.
Podłużny dom zbudowano po zachodniej stronie majątku ... Pozostałe budynki... w południowej stronie założenia.  W krótkim folderze przeznaczonym dla popularnego czytelnika (nie historyka) należało zachować wszędzie jednakowe nazewnictwo, stosując raczej nazwę Zamek.
5.
Wejście do twierdzy od północnej strony bronił zwodzony most.  Zamek w Oleśnicy nie był twierdzą. Prof. B. Guerquin w książce "Zamki w Polsce" nigdzie nie wspomniał o zamkach śląskich z XIII-XIV w. jako twierdzach. Definicja zamku - twierdzy.
6.
 Na początku XVII stulecia powstało skrzydło północne i przedbramie w formie barbakanu, którego brama była bogato zdobiona kamieniarką.  "Kamieniarka" to trzy piękne herby Karola II, jego pierwszej żony i drugiej, z trzymaczami w postaci dwóch wspiętych lwów, wykonane przez jednego z najznamienitszych rzeźbiarzy tego okresu - Gerharda Hendrika - wówczas nadwornego rzeźbiarza księcia. O tym właśnie należało wspomnieć w folderze zamiast innych mniej istotnych zdjęć. I nie była, a jest.
7.
 Wzniesiono łączniki pomiędzy budynkami (dot. XVII w.)...  Chodziło o łączniki pomiędzy Pałacem Wdów, a skrzydłem północnym - powstały one dopiero w 1905-1906. "Zamek książęcy w Oleśnicy" str. 207.
8.
 Tu również w przyszłości znalazła się kaplica grobowa książąt wirtemberskich wraz z ich nagrobkami.  W tekście o Podiebradach znalazł się tekst dotyczący Wirtembergów. Nie wspomniano o Krypcie Podiebradów i ich nagrobkach. Natomiast wspomniano o nagrobkach Wirtembergów, które nie istnieją.
9.
 Ród Podiebradów zakończył się na osobie księcia Karola Fryderyka.  Ród Podiebradów zakończył się na Marii Elżbiecie - jego córce. Na medalu pośmiertnym napisano "... dnia 17 III 1686 r. dokonała żywota, który się rozpoczął dnia 11 V roku pańskiego 1625 r., a tym samym zakończył się ród królewski Podiebradów..."
10.
 W 1884 roku książę Wilhelm zmarł. Wcześniej zapisał część swoich śląskich posiadłości królowi saskiemu Albertowi, podczas gdy samo księstwo przeszło pod koronę pruską jako lenno.

 To nie jest prawda. Książę Wilhelm nie zapisał część swoich śląskich posiadłości królowi saskiemu Albertowi. Dopiero na mocy dekretu rządu pruskiego z 1885 r. księstwo zostało podzielone i wtedy dobra aloidalne (prywatne) trafiły do króla saskiego, jako najbliższego krewnego. Na mocy powyższego dekretu dobra lenne trafiły również do następców tronu.

11.
 Oleśnica stała się własnością następców tronu - jej kolejnymi właścicielami byli Fryderyk Wilhelm Mikołaj (późniejszy cesarz Fryderyk III), Fryderyk Wilhelm Albert (późniejszy cesarz Wilhelm II), a od 1918 do 1945 roku następca tronu książę Wilhelm.  To nie jest prawda. Miasto Oleśnica nie stało się własnością następców tronu (to sformułowanie pojawiło się w jednej z książek przez przejęzyczenie). To zamek oleśnicki (i bierutowski) stał się lenną własnością każdego królewsko-cesarskiego następcy tronu w Prusach i w Niemczech.
Prawdą jest, że pierwszym lennym właścicielem zamku stał się przyszły cesarz Fryderyk III. Nieprawdą jest, że kolejnym lennym właścicielem był późniejszy cesarz Wilhelm II. Prawdą jest, że po Fryderyku III lennym, a potem właścicielem, był następca tronu Wilhelm do 1945 r. Ale nastąpiło to nie od 1918 r. (jak napisano w folderze) lecz od 1888 r.
12.
 W 1906 roku w Pałacu Wdów powstały apartamenty cesarskie, które zachwycały swoim pięknem i wyposażeniem. Książęca biblioteka, licząca ponad 30 tysięcy pozycji, zajmowała dwie sale.  Biblioteka książęca licząca 30 tys. pozycji zajmowała dwie sale, ale w skrzydle wschodnim zamku (a nie w Pałacu Wdów) i istniała do 1884 r., zatem została przekazana do Królewskiej Biblioteki Publicznej w Dreźnie.
13.
 W zbrojowni stały dziesiątki zbroi rycerskich, pamiętających czasy książąt oleśnickich, a w innych salach znajdowały się trofea myśliwskie, cenne obrazy i pergaminy. Wnętrza i apartamenty zapełniały zbiory porcelany miśnieńskiej, piękne meble i gobeliny.  Nie jest znany opis zbrojowni. Jej wyposażenie sprzedano w 1809 r. Czy były zbroje pamiętające czasy książąt oleśnickich - w to wątpię. "Pergaminy"(rękopisy?) zostały przekazane w 1884 r. do archiwum wrocławskiego. Meble do zamku zostały przywiezione także w 1919 r. z pałacu Cecylienhof. Jakieś obrazy wywieziono z zamku oleśnickiego w 1948 r. do składnic. Na nielicznych zdjęciach z lat międzywojennych widać proste wyposażenie zamku oleśnickiego. Skąd autor czerpał te wiadomości? Szkoda, że nie podał bibliografii.
14.
 Pod koniec II wojny światowej zamek został zajęty przez Rosjan, którzy przy jego opuszczaniu wywieźli z niego niemal całe wyposażenie.  Jedynie wiadomo, że niektóre meble czerwonoarmiści wywozili na plac do tzw. Czerwonych Koszar, gdzie je składowano (bez przykrycia) wraz ze zwykłymi meblami. Zatem je przekazywano różnym instytucjom m. in. szpitalom, a nawet polskiemu osiedleńcowi. Przy końcu wojny księżna Cecylia wywiozła samochodem wojskowym nieznane wyposażenie. Co dwa-trzy lata otrzymuję informacje, że istnieją w prywatnych mieszkaniach meble z zamku - pojedyncze krzesła, ławy, szafy, stoły itp. Przez dłuższy czas zamek był otwarty i każdy mógł wynieść z niego, co chciał.
15.
    Dziwi brak podpisów pod niektórymi ilustracjami (np. pod istotnym kamiennym herbem księstwa oleśnickiego). Szkoda, że nie podzielono tekst na okresy rządów poszczególnych władców - byłoby mniej błędów.

Oceniam, że autor Marek Gaworski nie ma żadnej wiedzy o historii Oleśnicy i zamku. Nie wiem ile zapłacono autorowi za tekst i ilustracje oraz jakie były koszty druku.

Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
 Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
 Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI