Prospekt organowy z 1753 r. [1], wkomponowany we współczesne moje zdjęcie
Marek Nienałtowski
Herb z prospektu organowego kościoła św. Katarzyny w Bierutowie podstawą do odtworzenia herbu dla Kolumny Złotych Godów w Oleśnicy
12.01.2016 r.
Uzupełnienie 31.08.2020 r.
Od wielu lat dążę do poznania płaskorzeźb umieszczonych na czterech medalionach Kolumny Złotych Godów. Jedna z nich przedstawia herb Marii Zofii z hrabiów Solms Laubach - żony księcia wirtembersko-oleśnickiego Karola Chrystiana Erdmanna. Herb ten wielokrotnie zmieniał swoją postać, a na dokumentach oleśnickich występował w najprostszej postaci (niebieski lew). Dlatego szukałem herbu Marii Zofii z okresu jej pobytu w Oleśnicy, aby dopasować go do niewyraźnej postaci medalionu, pokazanej na jednej z widokówek. Okazało się, że taki herb znajdował się na organach istniejących w kościele św. Katarzyny w latach ok. 1753 do ok. 1948 r. Stało się to możliwe dzięki artykułowi Wolfganga J. Brylla [1].
Niżej pokazano kompozycję organów istniejących przed wojną [1] z obecną emporą muzyczną. Organy te były ufundowane przez księcia Karola Chrystiana Erdmanna i jego żonę Marię Zofię z hrabiów Solms Laubach i dlatego nad organami znajdowały się ich herby.
Prospekt organowy z 1753 r. [1], wkomponowany we współczesne moje zdjęcie
 |
|
Nad zewnętrznymi wieżami piszczałkowymi umieszczono z lewej herb księcia, a z prawej herb księżnej [1] |
 |
 |
Herb księcia w najbardziej rozwiniętej postaci (z sześcioma klejnotami) [1] |
Herb księżnej, ze znaną już tarczą i z trzema klejnotami nad tarczą i jednym poza nią. Takie niesymetryczne rozmieszczenie klejnotów nie jest spotykane [1] |
Z powyższego zdjęcia i poniższego rysunku wynika, że w herbie wyżej pokazanym dodano poza tarczą czwarty klejnot - czarną różę heraldyczną - majątku Sonnewalde. Z tego zdjęcia oraz widocznego zarysu herbu na medalionie Kolumny Złotych Godów wynika, że klejnot Wildenfels z czarną różą był w herbie Solms-Laubach pomijany. Czyli w herbie pokazywano tylko 3 klejnoty.
 |
 |
|---|---|
Oryginał skanu druku herbu hrabiów Solms. Pan Antoni W. kupił rysunek na targu staroci w Wiedniu i przysłał skan. Dziękuję! |
Powiększenie samego herbu. Widoczna cała struktura herbu, także kolory - dzięki szrafowaniu. Świadczy to, że rysunek wykonał znawca heraldyki hrabiów Solms |
Dodano 10.09.2020 r. Prawie analogiczny rysunek herbu Solms (może kolejne wydanie) z 1789 r. znajdował się w antykwariacie.
Na podstawie powyższego herbu, zdjęcia herbu z organów w kościele w Bierutowie, wykonałem w programie CorelDraw jego rysunek. Rysunki hełmów pochodzą z herbarza Tadeusza Gajla, za zgodą autora. Lwy i róże są klipartami heraldycznymi. Na zdjęciu herbu księżnej widoczny jest w klejnocie lew ze skrzydłami, które jakby wyrastają mu z ciała (byłby to lew uskrzydlony). Na większości rysunków herbu hrabiów Solms skrzydła zaczynają się u podstawy lwa i jakby nie są z nim związane. Niżej pokazałem wersję pośrednią skrzydeł z rysunku i zdjęcia.
 |
 |
|
Postać herbu, która mogłaby stanowić podstawę strukturalną do dyskusji z rzeźbiarką
w celu odtworzenia medalionu z kolumny Złotych Godów. Hełmy pochodzą z herbarza Tadeusza Gajla. Lwy i róże z klipartów programu Corel Draw i innych. Istnieją różne klipiarty lwów, ale nie ma siedzącego i patrzącego prosto. Dlatego lwa powinien narysować artysta. Najpewniej skrzydła zaczynają się od nóg lwa, czyli skrzydła mogą być niezwiązane z lwem. |
|
Na powyższym rysunku herbu widać w tarczy niebieskiego lwa na złotym polu - herb hrabiów Solms. Czerwono-złote pole dotyczy majątku Falkenstein i miasta Münzenberg. Srebrny lew na czarnym polu (w literaturze heraldycznej [2] piszą o nim jako ukoronowanym, na niektórych płaskorzeźbach jest też ukoronowany. Ale na herbach Solms-Laubach II występuje bez korony) to herb majątku Sonnenwalde, a czarna heraldyczna róża na złotym polu - herb majątku Wildenfels.
Klejnoty: z lewej czapka turniejowa panów z Falkenstein-Münzenberg, trzy rzędy pawich piór, po bokach turniejowe kopie z czerwonymi i złotymi flagami (lub czerwono-złotymi flagami). Dalej niebieski lew przodem, stojący na hełmie, z czerwono-złotymi skrzydłami. Kolejno - biały lew stojący bokiem na hełmie z koroną szlachecką.
Labry - z lewej wierzch czerwony, spód złoty, z prawej - wierzch czarny, spód biały.
Z lewej widoczny nieco medalion księżnej. Widać dużą typową mitrę książęcą i płaszcz, nawet z frędzlami.
Skrzydła lwa mają chyba wysokość równą lwu. Widać tylko trzy klejnoty, zewnetrzne niższe od środkowego
Przybliżony projekt herbu Solms-Laubach. Projektantka - Agnieszka Wolska jako artystka i architekt wszystko
odpowiednio rozmieści i dopasuje płaszcz do wymiarów medalionu, dodając labry z epoki,
widoczne
wyżej na rysunkach z epoki
W listopadzie powinien pojawić się drugi medalion na kolumnie Złotych Godów. Kilkanaście lat poszukiwań dobrego rysunku skończyło się sukcesem.
Wnioski
Literatura
Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI