Marek Nienałtowski
Czy to najstarszy widok pałacu w Brzezince z 1740 roku?
19.09.2022 r

W katalogu z wystawy Szlachta na Śląsku s. 150-151 znajduje się obraz zatytułowany Towarzystwo dworskie na tle pałacu w Brzezince. Nieznany malarz śląski ok. 1740 r. Olej, płótno dublowane 71,5x159,5 cm. Muzeum Narodowe we Wrocławiu nr inw. VIII 498.
Dalej opis obrazu: "Elegancka para, której przygrywa na flecie stojący obok młodzieniec ...W głębi widać elewację ogrodową pałacu Kospothów w Brzezince k. Oleśnicy. ... zapewne jako własność Anne Christine Sophie von Erbach ... która odziedziczyła Brzezinkę w 1729 r." [3]

Niżej fragment tego obrazu istotny dla dalszej analizy.


W głębi pałac w Brzezince według opisu obrazu z ok. 1740 r.

Widoczny jest prawie cały pałac oraz - jak można sądzić - wjazd od strony ogrodu (przy którym siedzi elegancka para), co sugeruje, że był też już wykonany ogród. Tylko, że w tych latach pałac tak nie wyglądał. Inaczej pokazuje go na rysunkach F. B. Werner.


Widok pałacu od strony ogrodu [2]. Według F.B. Wernera, Własność BUW, z wydania z 1774 r.
według zapamiętanego rysunku z ok. 1750 r. Taka powinna być w przybliżeniu elewacja
ogrodowa pałacu na rozpatrywanym obrazie - z dużą kopułą nad partią centralną
i tarasem widokowym prawie na całym dachu

Natomiast pokazany pałac na obrazie z dachem kopulastym z latarnią [3] powstał po kilkukrotnych remontach dopiero w 1820 r. Nastąpiły także inne znaczące zmiany w części dachowej. Może dach z dużą kopułą był trudny do utrzymania w dobrym stanie, może cały dach został zniszczony pożarem, o którym nic nie wiemy. Czyli widok pałacu na obrazie z ok. 1740 r., to faktycznie jego uproszczony, przybliżony wygląd z ok. 1820 r. pokazany niżej i na zdjęciach sprzed 1945 r.


Pałac w Brzezince i otoczenie parkowe w latach 30-ch XIX w. [2], czyli po przebudowach z 1820 r.

Czy to znaczy, że obraz pochodzi z XIX w. i pracownicy muzeum pomylili się w ocenie. A może pałac na obrazie jest tylko podobny do tego z 1820 i może dlatego został omyłkowo przypisany jako z Brzezinki?

Zazwyczaj na obrazach, w których tłem jest pałac, na pierwszym planie widać jego właścicieli. Wtedy siedzącą kobietą mogła być Anne Christine Sophie von Erbach - właścicielka pałacu w Brzezince w latach 1729-1759.

Kobieta z obrazu
Anna Sophie Christine von Erbach
z mopsem, w stroju myśliwskim.
Malował Johann Ziegler [Źródło]

Powyżej widać pewne podobieństwo z jej twarzą namalowaną przez Johanna Zieglera. Wtedy mężczyzna mógłby być jej drugim mężem - von Promnitz, a okres wykonania obrazu 1737-1744 r.

Wniosek: Jeśli obraz jest rzeczywiście z ok. 1740 r., to może on nie dotyczyć pałacu Kospothów w Brzezince. Ostatecznie liczy się opinia historyków sztuki.

Literatura:

  1. Katalog Zabytków sztuki w Polsce. Oleśnica, Bierutów i Okolice. Red. Pokora J., Zlat M. Warszawa 1983
  2. Lamparska J., Tajemnicze zakątki na północny wschód od Wrocławia. Wrocław 2007 r.
  3. Szlachta na Śląsku. Średniowiecze i czasy nowożytne. Katalog z wystawy - Rycerze wolności, strażnicy praw. Wydawcy: Muzeum Miedzi, Uniwersytet Wrocławski. 2014
  4. Werner F. B. Topographia Seu Compendium Silesiae. Pars II [...]. Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu

Od autora • Lokacja miastaOleśnica piastowskaOleśnica PodiebradówOleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów
Oleśnica po 1885 r.Zamek oleśnicki Kościół zamkowy Pomniki Inne zabytki
Fortyfikacje Herb Oleśnicy Herby księstwDrukarnie NumizmatyKsiążęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica Wojsko w Oleśnicy Walki w 1945 roku Renowacje zabytków
Biografie znanych osób Zasłużeni dla OleśnicyArtyści oleśniccy Autorzy Rysowali Oleśnicę
Fotograficy Wspomnienia osadników Mapy Co pod ziemią? Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie Recenzje • BibliografiaLinkiZauważyli nas Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki Fotografie miastaRysunki Odeszli
Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI