Marek Nienałtowski
Spis płyt nagrobnych i epitafiów istniejących w Oleśnicy

Pan Marek Włodarczyk z Oławy przysłał mi bardzo cenne dla historii Oleśnicy zestawienie płyt nagrobnych, umieszczonych w kościołach oleśnickich. Pochodzi ono z książki "Schlesiens Grab Denkmale und Grab Inschriften - Graf Hoverden wydanej w 1870 r.

Pan Marcin Dziedzic przysłał dodatkowe wyjaśnienie - "Wspomniany spis został sporządzony na zlecenie hrabiego Adriaena Josefa von Hoverden-Plenckena. Wykonał ją rysownik Bernhard Mannfeld. Wykonano ją w latach 1866-1871 (z uzupełnieniami po 1872 r.). Liczyła pierwotnie 33 tomy rękopisu z 1500 rysunkami. Do dziś zachowało się 18 tomów z około 300 rysunkami. Zachowane tomy znajdują się w Dziale Rękopisów Biblioteki UWr. Drukiem ukazał się indeks: Schlesiens-Grab-Denkmale und Grab-Inschriften, Alphabetisch und Chronologisches Register der Graf Hoverdenschen Sammlung (H. I- IV, Breslau 1870-1872). Zbiór hrabiego Hoverdena nie jest pełny. Autor (Bernhard Mannfeld) nie opisywał wszystkich istniejących płyt w poszczególnych miejscowościach. Wybór był dość przypadkowy. Miałem z tym do czynienia w Ząbkowicach. Brakowało wielu zachowanych płyt."

Jak widać - bardzo duży wkład do poznania historii Oleśnicy wnoszą bezinteresownie pasjonaci historii spoza naszego miasta. Nasuwa się też wniosek, że w bibliotekach jest jeszcze wiele informacji o Oleśnicy, których nie znamy. Szkoda też, że tylko pasjonaci są zainteresowani w ich odkrywaniu.

Z pierwszego oglądu zestawienia wynika, że jest on niepełny. Np. nie występuje w nim znana płyta nagrobna księcia Karola Krzysztofa Podiebrada (dodałem ją do spisu pod nr 6b). Dotychczas też żadne współczesne źródło oleśnickie o niej nie wspominało o epitafium Karola II (napisano o nim jedynie w Olsnographi). Czy płyta (pomnik) księcia, męża stanu, dowódcy wojskowego, budowniczego zamku, Oleśnicy itd. mogła być usunięta?

To ciekawe zestawienie będę sukcesywnie uzupełniał.

lp

ROK

Komu poświęcono

Kościół

Moje uwagi

  MILXXXIII Margareta Gremeliane
zamkowy
Oslnographia T2 s.89. Nowy w spisie
1
1514
Boraw, Caspar von, Kanzler in Oels
zamkowy
Istnieje w postaci obrazu-epitafium, ale dotyczy kanclerza Caspara von Roraw. Olsnographia T2 s.89
2
1513
Behr Andr. de Sprennberk, Hofkapelan
zamkowy
Istnieje w postaci obrazu-epitafium.
3
1534
Zahre und Marschalk, Peter von
zamkowy
Wg Herbarza Szlachty Śląskiej (HSŚ) Peter Hase zwany Radlicz, dworzanin Podiebradów (Albrechta i Karola), starosta księstwa Oleśnickiego (Marschalk). Zmarł 5.12.1534. Pochowany w kościele. T2 s.89
4
1540
Franckenberg, Hedau gennant Hanns.
zamkowy
Francenbergowie mieli zamek i kaplicę w Bystrem. Może tam umieszczono płytę?T2.s.90. Ujęty w HSŚ
5
1553
Georg, Herzog von Münsterberg - Oels - Glatz
zamkowy
Istnieje w Kościele zamkowym (Bazylika Mniejsza).
5a
1558
Polemann
zamkowy
?
6
1565
Johannes, Herz. von Oels , Glatz, und Gem. Christina gb. von Schydlowitz, tochter d. Kastell. von Cracov
zamkowy
Tumba - istnieje w Kościele zamkowym (Bazylika Mniejsza) - umieszczona w Mauzoleum Wirtembergów.
6a
1566
Bibran, Valent. von Erstochen
?
Podobno epitafia rodu są w Kiełczowie
6b
1569
Karol Krzysztof Podiebrad
zamkowy
istnieje w Kościele zamkowym (Bazylika Mniejsza)
7
1572
Hartenbeck, Jos. von cognomine lachnith
zamkowy
zm 10.09.1572. Kanclerz książęcy i burgrabia Olesnicy. Znany herb.u
8aa
1575
Johann Oslewius
zamkowy
na zewnętrznej ścianie.
7a
1581
Baudisius (Baudiss Wawrzyniec).
zamkowy
Członek rady książęcej. Epitafium jego i żony Judyty. Znany herb.
8
1589
Daquesne, Mich., Oelser Silberkämmerer und Fr. 1616.
NMP i św. Jerzego
Nie istnieje, zniszczony w czasie wojny w kościele św. Jerzego i NMP, ale zachowało się zdjęcie e[itafium. +30.03.1589 w wieku 54 lat, jego małżonka Marta Beck +19.3.1616 w wieku 69 lat.
(z http://www.bildindex.de/)
9
1600
Gloger Mattheuss, Pfarrer
zamkowy
?
10
1600
Lochner, Frdr. Hofmaller, und Fr. gst. 1630, s Gloger
zamkowy
Jak ten wpis należy rozumieć w porównaniu do tego pod pozycją nr 19? Czy to płyta syna F. Lochnera?
11
1601
Roesner, Peter, Fürstl. Einkauffer
zamkowy
Istnieje na zewnętrznym murze
12
1601
Steinichius, Valentinus. Pr.jur. utr.
zamkowy
?
13
1601
Wildenburg Christof, des Raths
zamkowy
Istnieje na zewnętrznym murze
14
1602/3
Eccard, Justina und Margar. Kinder
zamkowy
Dzieci Melchiora Eccarda? Istnieje
15
1609
Abschatz von, kind
zamkowy
Istnieje .
16
1614
Walter, George, Kais. Steuer Einnehmer
zamkowy?
Renesse wymienia, że istniał w NMP i św. jerzego
17
1616
Gerhardt, Georg, herzogl. Oelser Rath
zamkowy
Jeszcze istniał w 1927 r. Od 1603 członek rady książęcej i następnie kanclerz. Zmarł 16.11.1639 r. (???)
18
1617
Carl II, Herzog von Münsterberg, Oels, Glatz
zamkowy
Wg. S. Głogowski, Genealogia Podiebradów, s. 125. jakiś nagrobek (pomnik?) istniał. Na jednej jego stronie umieszczono podobiznę Karola II i napis: "Fidus Deo Regi Patriae grat. suis desider. vixit spe immort. glor. non terr. sed coel. cogit" a z drugiej strony herb i dane: "Mem. fun. Car. 2. S. Imp. R. Dux. Sil. Munst. Ols. Co. Gla. opt. mer. nat MDXLV. Apr. XV mort. XXVIII Jan. MDCXVII". Przypomniał mi o tym Pan Marcin Dziedzic. Dziękuję! Być może, że była to płyta wykonana dla potrzeb uroczystości pogrzebowych
19
1620
Lochner, Fr., Hoffmaller, und Frau gst.1630
zamkowy
Fryderyk Lochner - autor obrazów i herbów z Ambony i cyklu obrazów przedstawiających sceny z życia Chrystusa - Kościół zamkowy. Razem z Fryderykiem przy Ambonie pracowało dwóch innych Lochnerów
20
1629
Takius, Jac. , Fürstl. lichtensteinscher Sekretair
NMP i św. Jerzego
Istnieje na zewnętrznym murze kościoła NMP
 
1633
Dietrich Franckenberg   Ojciec Abrahama, właścicel Bystre i Świerże. T2 s. 90-92
21
1650

Meusebach Anna, gb. von Borwitz

zamkowy
Piękna płyta za lożą kaznodziejską. Ochmistrzyni dworu książęcego, która w czasie wojny 30-letniej sprawowała pieczę nad zamkiem i zmarła w 1650 roku.
21a
1650
Vibingius Johanes, M. Pastor Oels.
zamkowy
 
         
22
1646
J. Viebing - dziecko 10 letnie
zamkowy
Istnieje na zewnątrz murów . Stan fatalny, wymaga zabiegów konserwacyjnych.
  1652 Abraham Franckenberg
zamkowy
Wielki myśliciel, pisarz. HSŹ T2 s. 90
23
1661
Willenberger von Willenberg, G.J.U.C.und Familie
zamkowy
?
24
1679
Jekel Cath. gb. Trimmerin
zamkowy
Wg. napisu na płycie Jeckel Katarina
25
1680
Oesen, Adam, Heinr. von, Hofgerichts - Advokat
zamkowy
?
26
1688
Mecklenburg, A., Dor. ,gb. Gretscherin
zamkowy
Istnieje w kruchcie
27
1710
Boden, M. Louise von, gb. Staedterin
zamkowy
?
28
1733
Seidlitz E., Gottl., von, und Gohlau auf Magnitz
zamkowy
Istnieje, uszkodzony, opisany na "Odnaleziono płytę nagrobną Seidlitza?"
29
1737
Borragius, M Paulus, Pastor
zamkowy
?
30
1741
Schütz, G. von, Oelser Kammer- direktor
zamkowy
Jeszcze istniało w 1927 r.
31
1747
Brückner, Ch. Gottl. med. Dr
zamkowy
Czy to ojciec Tobiasza, także lekarza z Bierutowa i szwagra Angelusa Silesiusa?
32
1748
Schütz, A. Dor. von, gb. von Frankenberg
zamkowy
?
33
1750
Pretschmann, Georg, Konsistorial - Rath
zamkowy
?
34
1774
Roehricht, Aug., Steuer - Einnehm. und Familie
zamkowy
?
35
1780
Radezky J.E. Gottl. von, Superintendent.
zamkowy
?
36
1790
Freidenhoffer von Zettwing, Joh. Frdr.
zamkowy
Epitafium istnieje, odnowione - drewniane, w ramie z liści akantu (zm. 30.07.1710 r.). Znany herb. Członek rady książęcej w Oleśnicy od 1680
37
1791
Textorsche Familien - Gruft. (Superintendent)
Zbawiciela
Krypta - czy się zachowała?
37a
1793
Herzog Friedrich August Betreffend
zamkowy
Do wyjaśnienia.
38
1795
Siegroth, C. Sigm. von, Marsch - comisarius
zamkowy
?

W powyższym spisie nie ujęto istniejących w Oleśnicy:

1. Epitafium inskrypcyjne Jana Osleviusa (zm. 1575), z piaskowca (na zewnętrznym murze Kościoła zamkowego). Dodano do spisu pod numerem 8aa


Z lewej płyta Osleviusa, środkowa i ta z prawej - nierozpoznane. Napisy zostały zatynkowane.

2. Epitafium manierystyczne I. ćw. w. XVII, z płaskorzeźbą Chrystusa na krzyżu, uszkodzone (na zewnętrznym murze Kościoła zamkowego).

3. Epitafium z dwoma herbami z ok. 1750 - Fragstein-Niemsdorff i von Taubadel (epitafia zostały opisane przy okazji opisu herbów w nich zawartych ).

3. Dwa epitafia w Kościele zamkowym, jedno z płaskorzeźbą chrztu w Jordanie i drugie z płaskorzeźbą ukrzyżowania - oba z 1573 r. i najpewniej autorstwa tego samego rzeźbiarza.

4. Obraz "Biczowanie" namalowany przez J. G. Ernsta w 1754. Z tyłu istnieje napis, że jest to epitafium Samuel'a Gotlieb'a Ginter'a - prorektora seminarium oleśnickiego.

Na strychu Kościoła zamkowego fragment epitafium inskrypcyjnego - drewnianego Hansa von Falckenberg (zm. 1664), z panopliami i motywami małżowinowo-chrząstkowyini w obramieniu.

W kruchcie kościoła NPM znajduje się nigdzie nie opisana płyta nagrobna (epitafium) Johanna Wintera z 2 poł. XVI w. Płaskorzeźba przedstawia klęczącą osobę pod krzyżem. Zdjęcie informacyjne wykonał Konrad Szczypczyk (dziękuję!).

Jedna płyta marmurowa dużych rozmiarów leży zapomniana (?) w pewnym szacownym miejscu przywalona częściowo stertą drewna. Trudno ją sfotografować.

W Herbarzu Szlachty Śląskiej podano, że niżej wymienieni urzędnicy książęcy zostali pochowani w Kościele Zamkowym (zwanym też parafialnym). Musieli więc mieć płyty nagrobne (epitafia).

Dwa epitafia znajdują się w Mauzoleum Wirtembergów Kościoła zamkowego (Bazyliki Mniejszej). Wymagają odczytania [1]. [2].

Dodatkowa informacja:

Pan Adam Klupś napisał: "Około 8 lat temu obok kościoła św Jerzego i NMP (praktycznie w lini prostej od wieży kościoła) stała oparta o mur obronny (potem leżała) marmurowa płyta nagrobna poświęcona osobie o nazwisku Sophia Elisabeth Kionchin (Kionckin?) ur. 1775, zm. 1794 r."
Może ktoś z czytelników strony pamięta tę płytę? Może ktoś zrobił zdjęcie? Co się z nią stało?

Odnaleziono płytę nagrobną Seidlitza?


Od autora Lokacja miasta Oleśnica piastowska Oleśnica Podiebradów Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów
Oleśnica po 1885 r. Zamek oleśnicki Kościół zamkowy Pomniki Inne zabytki
Fortyfikacje Herb Oleśnicy Herby księstw Drukarnie Numizmaty Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica Wojsko w Oleśnicy Walki w 1945 roku Renowacje zabytków
Biografie znanych osób Zasłużeni dla Oleśnicy Artyści oleśniccy Autorzy Rysowali Oleśnicę
Fotograficy Wspomnienia osadników Mapy Co pod ziemią? Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie Recenzje Bibliografia Linki Zauważyli nas Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki Fotografie miastaRysunki Odeszli Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI