Fragment mapy 4770 z 1937 r. Kliknij aby powiększyć
Marek Nienałtowski
Smolna - wieś z zabytkami
Do napisania o Smolnej "zmusił" mnie Janusz Wojtasiak, przysyłając swoje widokówki i zdjęcia zabytkowego muru i kościoła. Wieś wzmiankowana była już w 1266 r. i lokowana na prawie niemieckim. Początkowo jej nazwę przedstawiano jako Stwolna (1285, 1286 r.), a w 1376 r. jako Smolna. 24 grudnia 1368 r. książę Konrad II kupił od Wojtka, syna Stefana ze Smolnej, dobra w Smolnej należące do rodu de Smollen. Dobra te otrzymał w 1285 r. rycerz Wojciech ze Smolnej od Henryka IV Probusa za zasługi rycerskie [2]. Poźniej właścicielami wsi byli von Marschall, von Waldau, a w 1740 r. staje się własnością książęcą. Po śmierci ostatniego z Brunszwików zostaje włączona do korony pruskiej. Wtedy już istniał podział wsi na trzy części - Nowa, Dolna i Górna Smolna. W 1845 r. występowała podobno polska nazwa Smorna.
Fragment mapy 4770 z 1937 r. Kliknij aby powiększyć
Litografia z 1899 r. z elementami zabudowy Smolnej. Źródło Adam Fedorowicz
Litografia z 1903 r. Źródło Allegro.pl
W XIX w. wybudowano szkołę ewangelicką (1834 r.), działała olejarnia, młyn wodny, wiatrak, browar, a swoje warsztaty miało kilku rzemieślników. Zabudowę miejscowości tworzyły 192 domy, zasiedlone przez 1317 mieszkańców (więcej w [1]).
Inne widokówki pokazujące Smolną w okresie międzywojennym (ze zbioru J. Wojtasiaka, Berusa, ebay.de i allegro.pl)
Zauważalnym zabytkiem Smolnej jest mur wybudowany z kamienia narzutowego, okalający kościół z przykościelnym cmentarzem. Historycy oceniają czas jego wybudowania na XV-XVI w.
Kościół w Smolnej otoczony "czerwonym" murem. 1774 r. Wg F.B. Wernera Własność BUW.
Wydałoby się, że błędne rozmieszczenie wieży jest tylko w wydaniu z 1744 r. Jednak jest ono
też w wydaniu z 1750 r.
Mur z bramą ceglaną - główną.
 |
 |
Mur z zewnątrz wzmocniony szkarpami ceglanymi |
Ceglana bramka boczna |
Drugim, bardziej widocznym zabytkiem jest kościól parafialny, wzmiankowany w 1286 r. W 1538 r. przejęty przez protestantów i odnawiany w XVI i XVII w. W 1852 spalony i odbudowany dwa lata później z wykorzystaniem starej wieży z XV - XVI w., której najwyższa kondygnacja została wówczas nadbudowana. Wyposażenie kościoła zostało opisane w [2]. Patronem kościoła przy końcu XIX w. był następca tronu Cesarstwa Niemieckiego.
 |
 |
 |
 |
O mieszkańcach Smolnej (i dwóch innych miejscowości) poświęcających swoje życie za cesarza i ojczyznę w I Wojnie Światowej, przypominał poniższy pomnik.
 |
 |
Ogólny widok pomnika w trakcie jego otwarcia |
Inskrypcja wymieniająca także inne wsie, które współfinansowały pomnik |
Pomnik ten po II wojnie zmienił przeznaczenie i utracił typowy jego element - krzyż żelazny. Obecnie poświęcony jest poległym w II Wojnie Światowej.
W Smolnej znajdują się również stanowiska archeologiczne - osada średniowieczna
Więcej o mieszkańcach (j. niemiecki)
Literatura:
Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA BEZ PRZEWODNIKA....
NOWOŚCI
