Marek Nienałtowski
Jerzy Bock "diakon i pastor Polaków" - nieznany radnym oleśnickim
12.12.2025 r.

Niedawno na murach wieży ratuszowej umieszczono tablicę poświęconą zegarmistrzowi G. Beckerowi. Teraz oleśniczanie i turyści będą mogli się dowiedzieć, że taka osoba była związana też z Oleśnicą. Wiadomo, że w Oleśnicy obok tej tablicy mogłyby wisieć przynajmniej 10 tablic poświęconych osobom znacznie bardziej znanym w historii naszego miasta. Już w październiku 2012 r. UM zamierzał umieścić na ratuszu tablicę poświęconą Angelusowi Silesiusowi i zapomniał o tym. Gdyby w Oleśnicy doceniano promocję - Rynek miasta i drogi prowadzące z/do niego byłby zapełnione tablicami z informacją na każdym ciekawym historycznie obiekcie lub obok niego, tak jak w innych miastach. Przykład: 12 tablic w znacznie mniejszym Bierutowie chyba więcej w Namysłowie.

W tym roku Remigiusz Szczuraszek (żyjący historią Oleśnicy i ją promujący) chciał w ramach OBO wspomnieć postać Jerzego Bocka, który był związany w latach 1650-1690 z kościołem NMP i św. Jerzego - był w nim diakonem (wkrótce archidiakonem) i polskim pastorem. Zasłynął również jako kaznodzieja i poeta (zwano go oleśnickim Kochanowskim). Przez ten okres prowadził polskie msze podtrzymując polskość już w początkowej fazie germanizacji Oleśnicy. W 1668 r. przetłumaczył na j. polski książkę "Agenda albo Porządek kościołów ewangelickich Księstwa Oleśnickiego., Agenda była potem jeszcze wydawana po polsku dwukrotnie, ostatnia w 1819 r. Była skierowana do diakonów prowadzących polskie msze na całym Dolnym Śląsku i była "ich ulubioną książką nabożną" W związku z tym, że zawierała polskie modlitwy była też później kupowana przez germanizowaną polską szlachtę i mieszczan. Traktowana była również jako elementarz dla dzieci oraz dorosłych zapominających j. polski. W kościele NMP był jeden egzemplarz polskiej Agendy jeszcze w 1910 r. i zapewne dotrwał do 1945 r.

Na tablicy nagrobnej Bocka wiszącej w latach 1690 -1933 w kościele NMP napisano o nim "diakon i pastor Polaków" oraz, że miał "częste kazania w języku polskim dla najjaśniejszego księcia", czyli spolszczał Sylwiusza Nimroda, bo i był jego nauczycielem j. polskiego.

Dlatego nie jest dziwne, że dr hab. Władysław Dynak (nieco później prof. dr hab.) będący członkiem pierwszej Rady Miasta doprowadził w 2001 r. do nazwania jednej z ulic nazwiskiem Jerzego Bocka (oraz innej - Jana Sinapiusa). W tym okresie w Panoramie Oleśnickiej pisał też o Bocku - Jerzy Andrzej Pyzik. Na mojej stronie oleśnica.org - postać Bocka jest również szeroko opisana.

Jednak 11 radnych oleśnickich uznało, że Bock w Oleśnicy jest nieznany większości mieszkańcom i także im, bo nic o nim nie wiedzieli. Dlatego nie wyrazili zgody na powstanie niewielkiego pomnika. A to właśnie R. Szczuraszek chciał, żeby wszyscy oleśniczanie, w tym radni i turyści wiedzieli kim był J. Bock. Pomnik miał stać przy ulicy Kościelnej, także licznie przydeptowanej przez turystów. Osobiście sądzę, że pomnik kogoś, kto walczył słowem pisanym o zachowanie polskości Oleśnicy powinien być nawet bardziej dostojny.

Przykładowy pomnik Bocka i przybliżone miejsce jego posadowienia

Chciałbym się odnieść do słów radnego M. Kamaszyło wygłoszonych na Radzie Miasta. "Mamy kilkanaście zapomnianych Pomników" Na stronie internetowej Urzędu Miasta Oleśnicy jest wymienionych 8 pomników. Skąd zatem kilkanaście zapomnianych - żaden z ośmiu nie jest zapomniany. Są tam opisane, a szerzej na mojej stronie. Radny wymienia spośród tych ośmiu jako zapomniany tylko Pomnik II Armii Wojska Polskiego, a faktycznie 3 Dywizji Artylerii Przeciwlotniczej, która brała udział przez prawie 2 tygodnie w obronie stacji kolejowej w Oleśnicy oraz miasta. O tym mieszkańcy, a szczególnie radny Kamaszyło (z racji swoich zainteresowań) powinni wiedzieć. Ale rozszerzenie jezdni i chodnika przy pomniku oraz rozrost dwóch drzew znacznie utrudnia postawienie warty honorowej i złożenie kwiatów, co dawniej zdarzało się, przy okazji świąt wojskowych i państwowych. Radni winni doprowadzić do sytuacji, aby pomnik był dobrze widziany i przypomniany w święta państwowe.

Dalej radny proponuje, aby Komisja Oświaty przy stawianiu kolejnego pomnika wydała broszurę. Wszyscy, którym wystawia się pomnik powinni być znani, a tacy są opisani w Internecie.

Dalej mówi "Postawimy pomnik Bocka, o którym 80% nie wie (chodzi o mieszkańców Oleśnicy) kim był". Tak więc 20% mieszkańców, czyli ponad 3 tys. mieszkańców wie kim był Bock. Jest to niebywała sensacja, świadcząca dobrze o inteligencji mieszkańców Oleśnicy. Dla tych mieszkańców warto postawić pomnik. Natomiast prawie 60 % radnych nie wie kim jest Bock. Wiedzą, że obrady Rady będą dotyczyć Bocka i nie chce im się otworzyć komputera i poczytać o nim. Przychodzą na obrady nieprzygotowani, opowiadają dyrdymały i za to im jeszcze płacą.

Przewodniczący Rady A. Chrzanowski orzekł, że "Warto zrobić inwentaryzację wybitnych oleśniczan" dlatego wysłałem na urzędowego e-maila przewodniczącego dwa linki, w których znajduje się spis i dużo informacji o kilkunastu wybitnych lub tylko znanych oleśniczanach i osobach związanych w jakiś sposób z naszym miastem sprzed 1945 i niektórych zapomnianych i żyjących po 1945 r. Na przykład - Honorowych Obywatelach Miasta Oleśnicy, profesorów uniwersyteckich - autorów książek o Oleśnicy i innych. Do wybitnych osobistości należałoby dodać jeszcze księcia Konrada II Piasta i Karola II Podiebrada.

Reasumując: Pomnik J. Bocka nie został przyjęty, bo 11 radnym nie chciało się przeczytać o nim w Internecie (podpowiadam - wpisuje się w przeglądarce Jerzy Bock+oleśnica i wylatuje o nim kilka stron). Ponadto powstała w Urzędzie Miasta negatywna i dziwna opinia na temat rozmieszczenia pomnika, niezgodna z opinią Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. W innym mieście zaproszono by p. Remigiusza do urzędu i zaproponowali inne miejsce na umiejscowienie pomnika. Widać, że chodziło o to, że R. Szczuraszek nie jest z właściwego układu. Dobry promocyjnie pomnik, w dobrym miejscu, poczeka na zmiany.

Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI